Het vocabulaire van de wieken
Molentaal, door de stand van de wieken werd er gecommuniceerd
Molentaal
Vroeger hadden de mensen nog geen telefoon, radio of televisie. Soms moesten de molenaars snel een bericht doorgeven. Dat deden ze met de wieken van een molen. De molenaars zetten de wieken op een speciale manier neer. Daarover waren afspraken gemaakt. Elke gebeurtenis had een eigen stand van de wieken.
De 6 standen van de wieken
Vreugdestand, Rouwstand, Korte ruststand, Lange ruststand, Spoedstand, Feeststand
Molentaal in Zuidoost-Nederland
De 6 standen van de wieken zijn niet overal in Nederland hetzelfde. In Zuidoost-Nederland zijn sommige standen net iets anders. Een soort molendialect dus.
Vreugdestand
Als de molenaar blij is wil hij dit aan iedereen laten zien. Bijvoorbeeld bij een verjaardag of als er een baby is geboren. De molenaar zet de wieken op een speciale manier neer. Dit wordt een vreugdestand genoemd. In de vreugdestand staan de wieken niet helemaal in het midden, maar iets naar links.
Rouwstand
Als er iemand uit de familie is overleden laat de molenaar de rouwstand zien. Iedereen weet dan dat er iemand uit de familie van de molenaar is overleden. De wieken staan niet helemaal in het midden, maar iets naar rechts. Op 12 augustus 2013 overlijdt prins Friso. Hij was beschermheer van de Nederlandse molens. De Vereniging De Hollandsche Molen heeft molenaars daarom gevraagd hun molens op rouwstand te zetten tot na de begrafenis op vrijdag 16 augustus. Overdag werd er meel gemalen en draaien de wieken en in de avond zetten de molenaars de wieken als eerbetoon op rouwstand. Ook Korenmolen de Leeuw stond deze dagen in de rouwstand.
Korte ruststand
Soms werkt de molenaar een paar dagen niet. Dan houdt hij rust. De molenaar wil dan de mensen laten zien dat hij rust houdt. Dan zet hij de molen in de korte ruststand neer.
De wieken staan dan helemaal recht. Je ziet één wiek in het midden. De wieken lijken nu net op een +.
Lange ruststand
Als de molenaar een paar weken niet werkt heeft hij heel lange rust. Bijvoorbeeld als hij op vakantie is. De molenaar wil dit dan aan de mensen laten zien. Dit doet hij door de molen in de lange ruststand te zetten.
De wieken staan dan schuin, in 45 graden met de horizon. De wieken lijken nu net op een x.
Spoedstand
Als er vroeger een ramp, zoals bijvoorbeeld een brand, in de buurt van de molen plaatsvond, werden de wieken in de spoedstand gezet. Omdat ze nog geen telefoons hadden konden ze niet bellen. Daarom werden de wieken van de molen gebruikt.
Deze stand valt op omdat de molen enerzijds ‘over hek’ staat, wat overeenkomt met de ‘lange ruststand’, maar anderzijds 4 volle zeilen lijkt te hebben hetgeen je verwacht bij een molen in vol bedrijf. Door één van de zeilen een ‘duiker’ (uiterste punt van het zeil weg gedraaid) te geven benadrukt de molenaar de bijzondere situatie.
Feeststand
Deze stand zie je niet overal in Nederland. Bij bijzondere feesten wordt de molen versierd. Bijvoorbeeld bij een bruiloft. Dit doet de molenaar door de wieken te versieren met vlaggetjes. Onze molen was tijdens de viering van ons 150-jarig jubileum in 2013 versierd met vlaggetjes, welke gemaakt waren door 4 basisscholen uit Aalsmeer en Kudelstaart.